Poznavanje nacionalne istorije i znamenitih ličnosti naše prošlosti je na relativno niskom nivou. Projekat ,,Kulturno-istorijski pobednici Šumadije“ koji je sufinsiralo Ministarstvo informisanja i telekomunikacija Republike Srbije, a sproveo Radio IFM pomogla nam je da se upoznamo sa značajnim istorijskim ličnostima našeg kraja i da shvatimo kakve je sve pisce, pesnike i istoričare iznedrila Topola i Šumadija.

Upoznali smo se sa radom i delom ljudi koji su živeli u 19,20 i 21. veku. Maksim Radosavljević je rođen 1861. godine u Plaskovcu. Njegov ,,Poklič sa Oplenca“ i danas izaziva posebno osećanje.
Poklič sa Oplenca
Sa Oplenca bela vilo,
bez odmora brže hodi,
pa se vine Tisi, Dravi
i Vardaru hladnoj vodi.

Svu obiđi braću milu,
Pronađi ih ma ko gdi je,
Pozdravi ih lepo bratski,
Iz pitome Šumadije..

U 19. veku je živela i jedna žena junak i pesnik ,Ljubica Ivošević. Ona se još od rane mladosti strasno bacila na samostalan rad i stalno proširivanje svog obrazovanja. U zrelijim godinama bila je jedna od najkompletnijih ličnosti među revolucionarkama svoga doba, isticala se kao poznavalac teorije i prakse, orator i predavač, znalac stranih jezika, i pesnika poniženih i potlačenih”. Rođena u Saranovu 1880. godine.
Vlastoljublje, prestiž, uticaj, moć su teme kojima se bavi Đorđe Gajić, afirmisani satiričar, inače diplomirani novinar, profesionalac, koji je u novinarstvu prošao sito i rešeto od saradnika novinara , pa sve do glavnog urednika. Đorđe Gajić po ocu Dušanu je Vlakčanin, po majci Julijani, vezan je za selo Šume, zavičajni pisac je oplenačkog kraja kako je i sam o sebi govorio. Rođen je u Kragujevcu, rano detinjstvo je proveo u Šumama pod negom i brigom bake Stanke.

Boško Trifunović je rođen 1920.g. u Krćevcu od oca Miće Trifunova i majke Zorke. U Krćevcu na groblju stoji jedna nadgrobna ploča na kojoj su uklesane reči: ,,Živeo je na rapavoj strani života. Svojom rukom je ove reči uklesao na nadgrobni somenik sam Boško Trifunović koji je tu i sahranjen.,,Njegov život je bio prava drama, govorio je profesor Dušan Stojković, ,,tragično je ovaj pisac upio u sebe.

Čekaš…Čekaš ti, čeka on, ona, mi…Čekamo svi ovih maglenih godina ničeg, svih ovih decenija koje se tupo vuku kroz našu javu…Čekamo…Naš život je satira, a Vladimir Jokić ume da prepozna tu životnu satiru i da je smesti u svoja dela.Rođen je u Topoli 1941. godine od oca Ilije i majke Dušanke.
,,Ova poezija je tanana, lelujava, neuhvatljiva, sva je ,,među javom i međ snom. Ona je stvaranje sna i sanjanje stvarnosti. Njene se reči kreću između zvuka i smisla. Ona je začarana jezikom i muzikom. Rečit, ali ne i retoričan, Desimir Blagojević je raspevan kao malo ko u našoj poeziji posle Laze Kostića, reči su Branka Miljkovića o našem zavičajnom pesniku Desimiru Blagojeviću. Rođen je 1905. godine u Topoli od oca Lazara, trgovca i majke Jane, domaćice.

,, Bio je duhovni svetionik u svom dobu. Njegova ličnost je hrast sa žilama tradicija slobodoljubive, bistre, duhovno snažne i muževne Šumadije”, govorio je Velibor Gligorić o velikom srpskom književnom kritičaru Jovanu Skerliću. Malo je poznata činjenica da je ovaj naš književni kritičar povezan rodbinskim vezama sa Topolom. Rođen je u Beogradu 1877. godine, ali je potomak Miloša Skerlića iz Lipovca i Jevte Skerle, Karađerđovog hajduka i ustanika. To nam daje za pravo da ga prisvajamo.

,, Praunuk ustaničkog vođe Cukića, sin seljanke i seoskog učitelja, đak kragujevačke gimnazije, svršeni velikoškolac, profesor udaljenih gimnazija u kojima se službovalo većinom po kazni, novinski nadničar, saradnik književnih časopisa (Srpski književni glasnik, Delo, Iskra, Zvezda, Javor, Zora), pisac i izdavač sopstvenog lista, pisar Ministarstva prosvete, umire izmučen, izgladneo, bolestan, ubog, kao šef korektora Državne štamparije”. ,, Radoje Domanović je bio dete Šumadije, tipski Srbijanac, sa svim manama i vrlinama koje tip ima.” Radoje Domanović je rođen 1873. godine u Ovsištu.

Miodrag Mile Nedeljković bio je srpski novinar, etnolog, publicista i književnik. Rođen je u Krćevcu 1941, a umro u Beogradu 2009. godine.Osnovnu školu završio u rodnom Krćevcu, nižu gimnaziju u Aranđelovcu, gimnaziju pohađao u Aranđelovcu a maturirao u Lazarevcu . Apsolvirao na grupi za svetsku književnost Filološkog fakulteta u Beogradu, diplomirao na Filozofskom fakultetu na grupi za etnologiju. Podsticao je stvaralaštvo mladih u oblasti umetnosti i kulture (pesnike, recitatore, igračke, pevačke i pozorišne amaterske družine) i bio predani saradnik Saveza amatera Srbije. Za svoj rad je dobio mnoga priznanja, nagrade, povelje,a prvi je dobitnik nagrade Vukove zadužbine za nauku za delo ,,Godišnji običaji u Srba”.Prevođen je na: engleski, francuski, ruski, nemački, španski, bugarski i slovenački jezik.Genaral, autor hronika, monografija i memoarske literature,ali i velikih broja stručnih radova i knjiga iz vojne oblasti i ratovanja, Milivoje Stanković rođen je u selu Vinči 1922. godine. Mile Nedeljković kaže:
,,Nikada nije prihvatio nezaslužene počasti jer se rukovodio istorijskim pobudama u kojima nema mestu kompromisu, pogotovu falsifikatu.

,,Bodrom i dobrom Petru Maksimoviću, vrlo budnom kao senka na raskršću suhe prašine”, napisao je kao posvetu Tin Ujević na primerku svoje zbirke pesama ,, Lelek Sebra” 1927. godine. Petar Maksimović je vrlo zanimljiva ličnost. Rođen je u Topoli 1904. Godine od oca Nedeljka, zanatlije i majke Anke iz Božurnje. Radio je kao učitelj u Novom Selu, Kotraži, Jasenici, Kovačevcu, Strumici. Bio je i učitelj u našim školama u Rumuniji. Pred Drugi svetski rat prelazi u Topolu na dužnost školskog nadzornika. Za vreme Drugog svetskog rata nalazio se u zarobljeništvu gde je pisao pesme.

Slobodan M. Radošević rođen je 1920. godine na dan Svetog mučenika Trifuna u selu Žabare na Jaenici ispod Oplenca. Majka Savka je na svet donela 1920. godine sina kome je posvetila svu svoju ljubav. Otac Manojlo je bio solunski narednik brdsko- artiljerijskog puka vardarske divizije iz Prvog svetskog rata. Radošević je prvu školu ideala i snova pohađao u Žabaru, nižu gimanziju u Aranđelovcu, višu u Kragujevcu , a Filozofski fakultet u Beogradu. Još kao student na grupi za engleski jezik i književnost osnovao je Prosvetno-kulturni klub ,,Šumadija” u Topoli.
Ovo je samo delić saznanja o našim šumadijskim slavujima koji su proneli glas o Topoli, Oplencu i okolini.

Ovo je prilog o istorijskim ličnostima Šumadije koje su nepravedno zapostavljene i zaboravljene, a čija dela i biografije zaslužuju pažnju. Ovo je naš doprinos njihovom dizanju iz zaborava.

pripremila:dečija redakcija I FM radija Mia Todorović, Valentina Peković, Natalija Sofronijević, Emilija Jokić, Teodora Veljković, Kristina Simić, Nina Milojević i Teodora Spasić.

Koordinatorka-mentorka:Verica Simić

projekat „Kulturno istorisjki pobednici Šumadije“ realizovan u toku 2023.godine.

Sufinansirali:medijska kuća IFM i Ministarstvo informisanja i telekomunikacija.

glavni i odgovorni urenik:Peđa Filipović

foto:arhiv I FM